Games
Ραντάρ και μπλόκα: Ασφάλεια ή είσπραξη;
ΝΕΑ
Σε μια χώρα όπου τα αυτοκίνητα πλέον σταματάνε μόνα τους, η πολιτεία συνεχίζει να τα αντιμετωπίζει σαν να έχουν φρένα… τσαρουχιών. Όρια ταχύτητας γελοία, παράλογα, βγαλμένα από άλλες εποχές …
Ένα σύγχρονο αυτοκίνητο με ABS, ESP, οθόνες και αισθητήρες παντού σέρνεται με 50 χλμ/ώρα σε μια τετραπλή λεωφόρο. Όχι, δεν πρόκειται για φαντασία – είναι η πραγματικότητα στην ευθεία της Σχολής Ευελπίδων στη λεωφόρο Βάρης–Κορωπίου. Εκεί που το οδόστρωμα φωνάζει για 80 ή και 90 χλμ/ώρα, η πινακίδα γράφει «50». Και φυσικά, κανείς δεν το τηρεί – ούτε καν οι τροχονόμοι, αν είναι ειλικρινείς. Την ίδια στιγμή, σε άλλους δρόμους της Ελλάδας βλέπουμε το αντίστροφο: όρια υπερβολικά υψηλά σε επικίνδυνα σημεία, λες και βρισκόμαστε σε autobahn. Το αποτέλεσμα; Μια φαρσοκωμωδία στην άσφαλτο, με οδηγούς μπερδεμένους, εξοργισμένους και – χειρότερα – εκτεθειμένους σε κινδύνους.
WHAT CAR
Σύγχρονα οχήματα, παρωχημένα όρια
Δεν είμαστε στο 1960. Τα σημερινά αυτοκίνητα σταματούν σχεδόν στο μισό χρόνο απ’ ό,τι τα παλιά, διαθέτουν ηλεκτρονικά βοηθήματα ευστάθειας και πληθώρα συστημάτων ασφαλείας. Ένας οδηγός με ένα σύγχρονο SUV μπορεί να κινηθεί με 100 χλμ/ώρα σε έναν ανοιχτό δρόμο πολύ ασφαλέστερα απ’ ό,τι ένας οδηγός πριν δεκαετίες με 80. Η τεχνολογία έχει προοδεύσει: ABS, ESP, αυτόματα φρένα έκτακτης ανάγκης, έξυπνα cruise control που κρατάνε αποστάσεις. Ακόμα και η ΕΕ πλέον απαιτεί όλα τα νέα μοντέλα αυτοκινήτων να έχουν Intelligent Speed Assistance – συστήματα που διαβάζουν τα όρια ταχύτητας από τις πινακίδες και προειδοποιούν ή και επεμβαίνουν. Τα αυτοκίνητα προσαρμόζονται στους κανόνες· δυστυχώς όμως οι κανόνες δεν προσαρμόζονται στα αυτοκίνητα.
Τα όρια ταχύτητας στους ελληνικούς δρόμους παραμένουν καθηλωμένα σε μια άλλη εποχή. Πολλά όρια τοποθετήθηκαν δεκαετίες πριν, όταν οι δρόμοι ήταν στενότεροι και τα φρένα… τύχαια. Παράδειγμα: η λεωφόρος Βάρης–Κορωπίου πριν μερικές δεκαετίες είχε μία λωρίδα ανά κατεύθυνση, χωρίς διαχωριστική νησίδα – τότε ίσως τα 50 χλμ/ώρα να είχαν βάση. Σήμερα ο ίδιος δρόμος έχει δύο λωρίδες ανά κατεύθυνση, νησίδα στη μέση, καλύτερη χάραξη, και ακόμα το όριο είναι 50 σε όλο του το μήκος. Μιλάμε για το ίδιο όριο που ίσχυε «προ Χριστού», όταν τα αυτοκίνητα έλεγαν το Πάτερ Ημών στις στροφές. Πώς περιμένουμε ο οδηγός να σεβαστεί έναν κανόνα που υποτιμά τη νοημοσύνη του και δεν βασίζεται σε καμία σύγχρονη λογική;
Όταν το υπερβολικά αργό γίνεται επικίνδυνο
Η ειρωνεία είναι ότι τα υπερβολικά χαμηλά όρια δεν προκαλούν μόνο εκνευρισμό – μπορεί να προκαλέσουν και ατυχήματα. Όταν ο μπροστινός οδηγός φρενάρει απότομα για να ρίξει ταχύτητα μπροστά σε μια κάμερα, ο πίσω μπορεί να μην προλάβει να αντιδράσει. Στον ber infamous ΒΟΑΚ της Κρήτης (τον κατ’ ευφημισμόν «εθνικό δρόμο» του νησιού), έχουν τοποθετηθεί κάμερες σε σημεία όπου λίγο πριν η πινακίδα πέφτει στα 40 ή 50 χλμ/ώρα – εν μέσω μιας κατά τα άλλα ταχείας οδού. Το αποτέλεσμα; Οδηγοί που κοκαλώνουν το φρένο μόλις δουν τη σήραγγα ή την κάμερα. Όπως παρατηρούν αγανακτισμένοι Κρητικοί, το χαμηλό όριο «υποτίθεται προσφέρει ασφάλεια, αλλά εγκυμονεί μεγαλύτερο κίνδυνο – οι περισσότεροι κόβουν απότομα ταχύτητα για να περάσουν την κάμερα». Ακόμα χειρότερα, οι τουρίστες που είναι ενημερωμένοι για τα σημεία των ραντάρ κάνουν ξαφνικές αντιδράσεις, προκαλώντας σκηνικά τρόμου στους από πίσω.
Η ψυχολογία παίζει τεράστιο ρόλο. Όταν ένας οδηγός κινείται σε ένα ανοιχτό δρόμο με το αυτοκίνητό του να «λυσσάει» από την αργή ταχύτητα, ο εκνευρισμός ανεβαίνει. Πόσες φορές έχουμε δει επιθετικές προσπεράσεις από ανυπόμονους, γιατί ο μπροστά τηρεί ένα παράλογα χαμηλό όριο; Η υπερβολική καθυστέρηση στην κυκλοφορία μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες αντιδράσεις – από την επικίνδυνη προσπέραση στο αντίθετο ρεύμα μέχρι το να χαθεί η προσοχή του οδηγού που βαριέται και κοιτάει το κινητό. Ναι, καλά διαβάσατε: και η πολλή αργοπορία βλάπτει σοβαρά την οδική ασφάλεια.
Παραδείγματα παραλογισμού στην πράξη
Κάναμε ένα αναλυτικό ρεπορτάζ σε όπου τα όρια ταχύτητας μοιάζουν βγαλμένα από φαρσοκωμωδία, είτε εξωφρενικά χαμηλά είτε αδικαιολόγητα υψηλά:
- Λεωφ. Βάρης–Κορωπίου, Αττική: Όπως προαναφέραμε, όριο 50 χλμ/ώρα σε όλο το μήκος μιας ευθείας με δύο λωρίδες/ρεύμα και διαχωριστική νησίδα. Ακόμα και εκτός κατοικημένης περιοχής παραμένει 50, ίδιο με όταν ο δρόμος ήταν μονής λωρίδας και χωρίς νησίδα. Οι οδηγοί συνήθως πηγαίνουν με 80-90, δηλαδή σχεδόν διπλάσια ταχύτητα, αφού αλλιώς «δεν βγαίνει η διαδρομή». Είναι τυχαίο που όλοι παρανομούν; Ή μήπως το όριο είναι παράλογο; Όπως σαρκάζει σχολιαστής σε δημόσια διαβούλευση, «αναρωτιέμαι αν υπάρχει έστω κι ένας τροχονόμος που να τηρεί το όριο αυτό…». Πάντως εκεί έξω από την ευέλπιδων το ραντάρ στήνεται και τα πρόστιμα πέφτουν βροχή…
- Λεωφ. Βουλιαγμένης (μετά τον Άγιο Δημήτριο), Αθήνα: Εδώ το όριο είναι 70 χλμ/ώρα. Πρόκειται για μια λεωφόρο 3-4 λωρίδων ανά κατεύθυνση, με ανισόπεδους κόμβους σε πολλά σημεία. Κι όμως, αμέσως μετά μια κατηφόρα στο ύψος της Αργυρούπολης, σχεδόν μόνιμα στήνεται μπλόκο της τροχαίας για όσους πάνε με 85-90. Είναι ο οδηγός που κινείται με 90 σε μια τέτοια λεωφόρο εγκληματίας; Πόσα σοβαρά ατυχήματα έχουν συμβεί ποτέ με 90 εκεί; «Όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας έγιναν με πολύ μεγαλύτερες ταχύτητες», σημειώνει δηκτικά ο ίδιος σχολιαστής. Κι όμως, αντί να ανέβει λογικά το όριο στα 80-90, παραμένει 70 ώστε στα 91 να κόβεται κλήση…
- Λεωφ. Αθηνών-Σουνίου (Παραλιακή): Σε μεγάλο μέρος της είναι ανοιχτή λεωφόρος, αλλά περνά και από περιοχές με κατοικίες. Το αποτέλεσμα είναι αλλοπρόσαλλα όρια: 80 χλμ/ώρα στο ανοικτό τμήμα, που ξαφνικά πέφτει σε 50 εκεί που θεωρείται «κατοικημένη περιοχή». Σε ένα σημείο μάλιστα στο Καλαμάκι, έχει καταγραφεί κάμερα ταχύτητας με όριο 50 σε σημείο όπου γύρω-τριγύρω υπάρχουν… δύο σπίτια όλα κι όλα. Οι οδηγοί αιφνιδιάζονται – και τα φωτογραφικά φλας παίρνουν φωτιά από τις παραβάσεις.
- Εθνική Οδός Αθηνών-Θεσσαλονίκης (ΠΑΘΕ): Θεωρητικά, το ανώτατο όριο είναι 130 χλμ/ώρα. Πρακτικά, ξεκινώντας από Αθήνα προς Θεσσαλονίκη θα συναντήσετε τμήματα με 80, μετά 100, ύστερα 90, μετά 110, μετά ξανά 80… ένα κομφούζιο αριθμών χωρίς φανερή λογική. Κάποιες σήραγγες έχουν όριο 100, άλλες 80, χωρίς πάντα να διαφέρουν δραματικά. Σχεδόν κανείς δεν τηρεί ευλαβικά αυτά τα συνεχώς εναλλασσόμενα όρια – και, ειλικρινά, πόσα τροχαία γίνονται στην εθνική οδό λόγω ταχύτητας; Ελάχιστα, πόσο μάλλον με ταχύτητα 130. Κι όμως, νέες κάμερες φυτρώνουν συνεχώς σε τέτοια σημεία, αντί να δοθεί προτεραιότητα σε πιο επικίνδυνα κομμάτια του δικτύου (π.χ. επαρχιακοί δρόμοι χωρίς διαχωριστική, όπου τα 90 km/h όντως είναι πολλά).
Πρόσφατα εγκαταστάθηκαν νέα «αόρατα» ψηφιακά ραντάρ στον αυτοκινητόδρομο της Μαγνησίας. Μέσα σε μόλις ένα εξάμηνο (β’ μισό 2023) βεβαίωσαν 780 παραβάσεις υπερβολικής ταχύτητας, με συνολικά πρόστιμα 135.000 ευρώ. Δηλαδή 780 οδηγοί θα χρηματοδοτήσουν τον κρατικό κορβανά με πάνω από εκατό τριάντα χιλιάδες, μόνο από μια πιλοτική δράση σε έναν νομό. Στην Αττική, η περίφημη Αττική Οδός έχει τη δική της πρωτιά: πάνω από 15 σταθερές κάμερες σε μήκος 70 χιλιομέτρων – ο δρόμος με τα περισσότερα ραντάρ στη χώρα, αλλά και την πιο αποτελεσματική Τροχαία.
Αντίστοιχα δρακόντεια είναι τα μέτρα και σε άλλους οδικούς άξονες με «ιστορικό» παραβατικότητας (π.χ. η σήραγγα Αρτεμισίου στην Τρίπολη – ραντάρ μόλις βγεις από τη στροφή, όριο 100, τα αλάρμ πανηγυρίζουν).
Το θέμα δεν είναι ότι δεν πρέπει να υπάρχουν κάμερες. Ούτε καν ότι δεν πρέπει να κόβονται πρόστιμα – προς Θεού, η ταχύτητα όντως σκοτώνει όταν ξεφεύγει από τα όρια της λογικής. Αλλά όταν ο κόσμος βλέπει να στήνονται μπλόκα στην Ευελπίδων-Βάρης για 80-90 km/h, τι να υποθέσει; Ότι ξαφνικά νοιάστηκε η πολιτεία για την ασφάλειά του; Ή ότι βρήκε μια καλή φλέβα εσόδων; Η εμπιστοσύνη των πολιτών κερδίζεται δύσκολα και χάνονται εύκολα – και το κυνηγητό σε παράλογα όρια τη διαβρώνει με ταχύτητα… Ferrari.
Τα στατιστικά μιλούν από μόνα τους
Για να μην νομίζει κανείς ότι υποτιμούμε τον κίνδυνο της ταχύτητας, η ωμή πραγματικότητα των αριθμών είναι εδώ: το 2023 σημειώθηκαν 10.553 τροχαία ατυχήματα με νεκρούς ή τραυματίες στην Ελλάδα. Οι νεκροί έφτασαν τους 646 – περίπου δύο κάθε μέρα – και άλλοι 659 άνθρωποι τραυματίστηκαν βαριά. Η υπερβολική ταχύτητα είναι διαχρονικά από τις κυριότερες αιτίες σοβαρών δυστυχημάτων. Κανείς δεν υποστηρίζει ότι πρέπει να γίνει ξέφραγο αμπέλι οι δρόμοι. Η συζήτηση είναι πού και πόσο πρέπει να τρέχουμε. Αντί να επιβάλλουμε γενικά χαμηλά όρια παντού και να ελπίζουμε ότι κάτι θα γίνει, ας δούμε πού συμβαίνουν όλα αυτά τα θανατηφόρα. Οι ειδικοί λένε πως τα περισσότερα σοβαρά δυστυχήματα γίνονται σε επαρχιακό δίκτυο, σε δρόμους χωρίς διαχωριστικές νησίδες, κακοσυντηρημένους, με οδηγούς που κάνουν αντικανονικές προσπεράσεις. Εκεί ναι, ίσως τα 90 km/h να είναι υπερβολικά – και πρέπει να πέσουν. Αντίθετα, σε μια λεωφόρο 3 λωρίδων με στηθαίο, ή σε έναν σύγχρονο αυτοκινητόδρομο, το να ισχύει όριο 50 ή 80 είναι μάλλον ανέκδοτο. Ας το πούμε ξεκάθαρα: όταν βάζεις τον πήχη παράλογα χαμηλά, ο κόσμος θα τον περάσει από κάτω αδιαφορώντας. Όταν όμως τον βάλεις λογικά και επιμείνεις στην τήρησή του, όλοι θα συμμορφωθούν – και τα στατιστικά θα το δείξουν στην πράξη.
Ώρα για ρεαλισμό: αναθεώρηση τώρα
Το ζήτημα των ορίων ταχύτητας στην Ελλάδα το έχουμε θέσει πολλές φορές. Η κυβέρνηση ετοιμάζει νέο Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ) – ήδη έχει προαναγγελθεί ότι θα μειώσει τα όρια εντός πόλεων από τα 50 στα 30 χλμ/ώρα, στα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Καλώς να γίνει στους στενούς αστικούς δρόμους με πεζούς και ποδήλατα. Ωστόσο, η αναπροσαρμογή πρέπει να είναι δίδρομη. Δεν αρκεί να κατεβάσεις τα 50 σε 30 στο κέντρο· πρέπει και να ανεβάσεις τα 50 σε 80 εκεί που το 50 δεν στέκει με τίποτα. Όπως το θέτουν εύστοχα οι πολίτες, «τα όρια ταχύτητας πρέπει να ανταποκρίνονται στις συνθήκες, να είναι λογικά και να μην υποτιμούν τη νοημοσύνη μας».
Λεωφόροι όπως η Βάρης–Κορωπίου, η μετα-Άγιο Δημήτριο Βουλιαγμένης, ή η Παραλιακή, θα μπορούσαν κάλλιστα να έχουν όριο 90 χλμ/ώρα– με το 91 αυστηρά απαγορευμένο. Αντίστοιχα, εθνικοί δρόμοι σαν την ΠΑΘΕ θα έπρεπε να έχουν σταθερό 120 ή 130 εκεί που πρέπει, και 80 μόνο όπου υπάρχει συγκεκριμένος λόγος (π.χ. επικίνδυνη στροφή, έργα, κατοικημένη περιοχή).
Εν κατακλείδι, η Ελλάδα πρέπει επιτέλους να σοβαρευτεί στο θέμα «ταχύτητα». Δεν γίνεται το 2025 να οδηγούμε με νομοθεσία που θυμίζει άλλες δεκαετίες.
Ναι, να τηρούμε τον νόμο – αλλά πρώτα ας γίνει ο νόμος λογικός. Διότι ένας κανόνας παράλογος δεν τηρείται από κανέναν και απλώς εθίζει τους πολίτες στην παραβίαση. Ήρθε η ώρα οι αρμόδιοι να ξυπνήσουν και να ξηλώσουν τις ταμπέλες-κοροϊδία, βάζοντας στη θέση τους ρεαλιστικά όρια που να βγάζουν νόημα. Μόνο έτσι θα πάψουμε να ζούμε το θέατρο του παραλόγου στην άσφαλτο και θα δούμε, επιτέλους, ουσιαστική βελτίωση στην οδική ασφάλεια.
