Games
Φάρμακα και οδήγηση: Μήπως εκεί κρύβονται τα αυξημένα ατυχήματα;
MIRROR
Όλοι μιλάμε για την οδήγηση υπό την επήρεια του αλκοόλ, αλλά λίγοι αναφέρονται στα φάρμακα. Ή ακόμα χειρότερα, στον συνδυασμό και των δύο.
Η αίσθηση ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά στους ελληνικούς δρόμους τα τελευταία χρόνια είναι διάχυτη και σε πολλές περιπτώσεις δικαιολογημένη.
WHAT CAR
Αν και οι θάνατοι σε απόλυτους αριθμούς έχουν μειωθεί σημαντικά, η οδική ασφάλεια στην χώρα μας περνά δύσκολες ώρες. Και σε αυτό έρχεται να συμβάλλει με τον δικό του τρόπο ένας παράγοντας που πολλοί αγνοούν (ή θέλουν να αγνοούν).
Ο λόγος για την χρήση φαρμάκων κατά την οδήγηση. Ένας κρυφός κίνδυνος που συζητείται αλλά κανείς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη να πάρει μέτρα ή να ενημερώσει με πιο δραστικό τρόπο το ευρύ κοινό.
Σύμφωνα με πανευρωπαϊκές μελέτες του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία (EMCDDA), περίπου το 20% των οδηγών καταναλώνει φαρμακευτικές ουσίες που μπορεί να επηρεάζουν τις αντιδράσεις τους στην οδήγηση, χωρίς πάντα να το γνωρίζει ή να έχει λάβει τις κατάλληλες προειδοποιήσεις.
Στην Ελλάδα, αν και δεν υπάρχουν εκτενείς πρόσφατες εθνικές έρευνες αποκλειστικά για τη φαρμακευτική επήρεια στην οδήγηση, τα στοιχεία από τις εισαγωγές και συνταγογραφήσεις φαρμάκων δείχνουν ανοδική πορεία στην κατανάλωση ψυχοτρόπων ουσιών.
Ειδικότερα, στοιχεία από τον ΕΟΦ δείχνουν ότι την τελευταία δεκαετία η χρήση αντικαταθλιπτικών και αγχολυτικών φαρμάκων στην Ελλάδα έχει αυξηθεί κατά περίπου 30%, με ιδιαίτερη άνοδο μετά την πανδημία COVID-19.
Η αύξηση αυτή αποδίδεται στην εντεινόμενη ψυχική επιβάρυνση του πληθυσμού, αλλά και στην ευρύτερη αποδοχή τέτοιων θεραπειών.
Παράλληλα, η άγνοια για τις παρενέργειες στην οδήγηση παραμένει υψηλή. Ο συνδυασμός αυξημένης χρήσης και χαμηλής ενημέρωσης δημιουργεί ένα επικίνδυνο μείγμα που επιβάλλει την ανάγκη για καλύτερη εκπαίδευση οδηγών και αυστηρότερη σήμανση και πληροφόρηση από επαγγελματίες υγείας.
Τα φάρμακα λοιπόν, νόμιμα, συνταγογραφημένα ή και μη, που σκοπό έχουν να θεραπεύσουν, μπορούν υπό συνθήκες να μετατραπούν σε κρυφό εχθρό της οδικής ασφάλειας.
Τα φάρμακα που επηρεάζουν την οδηγική συμπεριφορά δεν περιορίζονται σε μια συγκεκριμένη κατηγορία. Αντιισταμινικά πρώτης γενιάς, που συχνά λαμβάνονται για αλλεργίες, μπορούν να προκαλέσουν υπνηλία.
Ηρεμιστικά και αγχολυτικά -όπως οι βενζοδιαζεπίνες- επιβραδύνουν τα αντανακλαστικά. Αντικαταθλιπτικά και αντιψυχωτικά, ιδιαίτερα στις πρώτες ημέρες χορήγησής τους, ενδέχεται να προκαλέσουν σύγχυση ή απώλεια συγκέντρωσης.
Παυσίπονα με οπιοειδή στοιχεία προκαλούν καταστολή, ενώ ακόμη και ορισμένα αντιβιοτικά μπορεί να έχουν νευρολογικές παρενέργειες.
Η λίστα δεν τελειώνει εκεί. Φάρμακα για τη ναυτία, τον βήχα ή το κρυολόγημα περιέχουν συχνά δραστικές ουσίες που επηρεάζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα. Ακόμα και φυτικά σκευάσματα δεν είναι πάντα αθώα: η βαλεριάνα, για παράδειγμα, αν και «φυσική», έχει ηρεμιστική δράση.
Η ευρωπαϊκή σήμανση των φαρμάκων προβλέπει ένδειξη στο κουτί με ένα κίτρινο ή κόκκινο τρίγωνο που προειδοποιεί για πιθανή επίδραση στην οδήγηση. Στην πράξη, όμως, λίγοι δίνουν σημασία.
Οι φαρμακοποιοί σπάνια προειδοποιούν συστηματικά, ενώ οι γιατροί δεν θεωρούν πάντοτε την οδήγηση ως στοιχείο του ιατρικού ιστορικού του ασθενούς. Η ευθύνη πέφτει στον ίδιο τον πολίτη, και πολλές φορές, χωρίς τις απαραίτητες γνώσεις, οι αποφάσεις λαμβάνονται εσφαλμένα.
Η αστυνομία σπανίως ελέγχει για φαρμακευτική επήρεια, και η νομοθεσία είναι ακόμη ασαφής. Το νομικό πλαίσιο προβλέπει τιμωρία για «οδήγηση υπό την επήρεια ουσιών», χωρίς όμως σαφή καθορισμό για το πότε ένα φάρμακο καθίσταται επικίνδυνο.
Το αποτέλεσμα είναι μια γκρίζα ζώνη, όπου η αντικειμενική ανικανότητα του οδηγού δεν συνοδεύεται απαραίτητα από νομικές συνέπειες, μέχρι να συμβεί το ατύχημα.
Τι πρέπει να γίνει λοιπόν για να γλιτώσουμε από αυτή την κρυφή μάστιγα; Η ευθύνη πέφτει πρώτα και κύρια στον οδηγό. Θα πρέπει να ρωτά πάντα τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό αν το φάρμακο που λαμβάνει επηρεάζει την οδήγηση.
Θα πρέπει να αποφεύγει να οδηγήσει τις πρώτες μέρες λήψης νέου φαρμάκου, ιδίως εάν πρόκειται για ψυχοτρόπα ή κατασταλτικά. Θα πρέπει να διαβάζει προσεκτικά το φύλλο οδηγιών και να προσέχει ενδείξεις όπως «μπορεί να προκαλέσει υπνηλία» ή «αποφύγετε τη χρήση μηχανημάτων». Τέλος, αν αισθάνεται ζάλη, κόπωση ή θολούρα, να εμπιστεύεται το σώμα του και να αφήνει το τιμόνι.
Σε κάθε περίπτωση, η χρήση φαρμάκων σε συνδυασμό με την οδήγηση είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο με πολλές ιδιαιτερότητες αλλά και σοβαρές επιπτώσεις στην οδική ασφάλεια. Η ευαισθητοποίηση του κοινού για τους κινδύνους είναι το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα, έτσι ώστε οι πολίτες να αντιληφθούν πόσο επικίνδυνο μπορεί να γίνει ένα “αθώο” σιρόπι για το βήχα στο να επιστρέψει σπίτι του σώος και αβλαβής, τόσο ο ίδιος όσο και οι γύρω του.
