Games
Ποιοι πρέπει να παραδώσουν το δίπλωμα τους άμεσα
Mobility
Η υποχρεωτική αντικατάσταση αφορά όλους τους οδηγούς που εξακολουθούν να κατέχουν το παλαιού τύπου χάρτινο δίπλωμα οδήγησης.
Στην πράξη, πρόκειται κυρίως για άδειες οδήγησης που είχαν εκδοθεί σε παλιότερα έτη (γνωστές και ως «ροζ τρίπτυχο» έντυπο) και οι οποίες δεν διαθέτουν ενσωματωμένο μικροτσίπ ή λατινικούς χαρακτήρες. Ιδιαίτερα αφορά τους οδηγούς που μέσα στο 2025 συμπληρώνουν το 65ο έτος της ηλικίας τους και έχουν ακόμη το παλιό χάρτινο δίπλωμα.
WHAT CAR
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, μόλις ένας οδηγός φτάσει σε αυτή την ηλικία το δίπλωμά του λογίζεται ως ληγμένο και απαιτείται ανανέωση της άδειας οδήγησης. Σε αυτή την περίπτωση, η ανανέωση συνεπάγεται και αντικατάσταση του παλιού εντύπου με το νέο τύπο, δηλαδή την πλαστική κάρτα. Επιπλέον, η αλλαγή αφορά και ειδικές περιπτώσεις οδηγών ανεξαρτήτως ηλικίας, όπως όσους επιθυμούν να προσθέσουν νέα κατηγορία στην άδειά τους. Για παράδειγμα, αν ένας οδηγός με άδεια αυτοκινήτου αποκτήσει και άδεια μοτοσικλέτας, θα πρέπει να παραδώσει το παλιό χάρτινο δίπλωμα και να εκδοθεί νέο δίπλωμα τύπου κάρτας που θα περιλαμβάνει όλες τις κατηγορίες. Τέλος, όσοι έχουν χάσει, φθείρει ή χρειάζεται να τροποποιήσουν στοιχεία στο δίπλωμά τους, κατά την έκδοση αντιγράφου θα λάβουν ούτως ή άλλως δίπλωμα νέου τύπου.
Η μετάβαση στο νέο τύπο διπλώματος γίνεται βάσει ευρωπαϊκών κανόνων και εθνικής νομοθεσίας, με κύριο στόχο την ενίσχυση της οδικής ασφάλειας και τη διευκόλυνση των ελέγχων. Σύμφωνα με απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όλα τα παλαιού τύπου διπλώματα οδήγησης θα πρέπει να έχουν αντικατασταθεί το αργότερο έως τις 19 Ιανουαρίου 2033. Αυτή είναι η τελική προθεσμία που έχει τεθεί πανευρωπαϊκά, προκειμένου να πάψει η ισχύς των παλαιών εντύπων. Ωστόσο, στην Ελλάδα η διαδικασία εφαρμόζεται σταδιακά νωρίτερα για συγκεκριμένες ομάδες (π.χ. όσους συμπληρώνουν το 65ο έτος). Η προθεσμία “έως το τέλος του 2025” ουσιαστικά σηματοδοτεί ότι μέσα στο έτος 2025 όλοι οι οδηγοί που εμπίπτουν στις παραπάνω κατηγορίες (π.χ. ηλικίας 65 ετών) πρέπει να έχουν προβεί στην αντικατάσταση.
Οι λόγοι εφαρμογής του μέτρου είναι πολλοί. Πρώτον, τα παλιά χάρτινα διπλώματα δεν έχουν εμφανή ημερομηνία λήξης, γεγονός που μπορεί να δημιουργεί σύγχυση στους οδηγούς και στις αρχές. Επίσης, στερούνται σύγχρονων δικλίδων ασφαλείας. Τα νέα διπλώματα μορφής κάρτας είναι πολύ πιο ασφαλή, δύσκολα στην πλαστογράφηση και ανθεκτικά στη φθορά.
Φέρουν στοιχεία του οδηγού και με λατινικούς χαρακτήρες, διευκολύνοντας τον έλεγχο σε άλλες χώρες, ενώ διαθέτουν μοναδικό αριθμό αναφοράς για αναζήτηση σε περίπτωση απώλειας ή κλοπής. Αντιθέτως, τα παλιά έντυπα παρουσιάζουν μειονεκτήματα όπως η απουσία λατινικών στοιχείων (δυσχεραίνοντας τους ελέγχους στο εξωτερικό) και η ευπάθεια σε φθορά. Τέλος, η εναρμόνιση με τις ευρωπαϊκές οδηγίες απαιτεί όλα τα κράτη μέλη να εκδίδουν άδειες οδήγησης ενιαίου τύπου. Έτσι, η αντικατάσταση έως το 2025 (για τις περιπτώσεις που προαναφέρθηκαν) εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο συμμόρφωσης και προετοιμάζει το έδαφος ώστε μέχρι το 2033 να μην κυκλοφορεί κανένα παλιό δίπλωμα.
Πώς γίνεται η αντικατάσταση – Διαδικασία, έγγραφα και κόστος
Η διαδικασία αντικατάστασης του παλιού διπλώματος με το νέο τύπου είναι σχετικά απλή και μπορεί να πραγματοποιηθεί με δύο τρόπους: είτε ηλεκτρονικά μέσω της πλατφόρμας gov.gr, είτε δια ζώσης, για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με την τεχνολογία, μέσω των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ) ή των αρμόδιων υπηρεσιών της Περιφέρειας.
Ηλεκτρονική διαδικασία (gov.gr): Ο οδηγός εισέρχεται στην σχετική υπηρεσία «Άδειες Οδήγησης» του gov.gr με τους προσωπικούς κωδικούς TAXISnet. Στη συνέχεια υποβάλλει αίτηση για αντικατάσταση άδειας οδήγησης επιλέγοντας την αντίστοιχη διαδικασία. Θα χρειαστεί να επισυνάψει μια πρόσφατη φωτογραφία τύπου διαβατηρίου και δείγμα υπογραφής – υπάρχει μάλιστα η δυνατότητα αξιοποίησης της υπηρεσίας myPhoto για την απευθείας μεταφόρτωση ψηφιακής φωτογραφίας. Επιπλέον, το σύστημα καθοδηγεί τον χρήστη στην έκδοση και πληρωμή του κατάλληλου ηλεκτρονικού παραβόλου (e-Παράβολο). Το παράβολο αυτό αποτελεί το τέλος έκδοσης του νέου εντύπου και ανέρχεται σε 30 €. Ο χρήστης συμπληρώνει επίσης ένα email και ένα τηλέφωνο επικοινωνίας και υποβάλλει την αίτηση. Εφόσον ολοκληρωθούν όλα τα βήματα, η νέα άδεια οδήγησης εκδίδεται και ο πολίτης ενημερώνεται για την παραλαβή της. Η παραλαβή γίνεται είτε με αυτοπρόσωπη παρουσία από την αρμόδια υπηρεσία (π.χ. τμήμα μεταφορών της Περιφέρειας) που θα επιλέξει κατά την αίτηση, είτε μέσω ΚΕΠ. Συνήθως απαιτούνται λίγες εβδομάδες έως και περίπου ένας μήνας για την έκδοση και παράδοση της νέας κάρτας.
Δια ζώσης διαδικασία (ΚΕΠ/Περιφέρεια): Εναλλακτικά, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να απευθυνθεί σε ένα ΚΕΠ ή απευθείας στην υπηρεσία Μεταφορών της Περιφέρειας που ανήκει. Εκεί υποβάλλει αίτηση αντικατάστασης/ανανέωσης άδειας οδήγησης προσκομίζοντας τα απαιτούμενα δικαιολογητικά σε έντυπη μορφή. Συνήθως ζητούνται: αστυνομική ταυτότητα (και φωτοαντίγραφο), η πρωτότυπη παλιά άδεια οδήγησης, μία ή περισσότερες πρόσφατες φωτογραφίες τύπου διαβατηρίου, καθώς και τα αποδεικτικά πληρωμής των προβλεπόμενων παραβόλων.
Το βασικό παράβολο έκδοσης νέου διπλώματος είναι, όπως προαναφέρθηκε, 30 €. Σε περίπτωση που η αντικατάσταση συνοδεύεται και από ανανέωση της άδειας (π.χ. λόγω ηλικίας), προβλέπονται επιπλέον παράβολα και διαδικασίες: συγκεκριμένα, για την ιατρική εξέταση καταβάλλονται παράβολα υπέρ των ιατρών (π.χ. των γιατρών που θα εκδώσουν τα πιστοποιητικά υγείας) καθώς και ένα παράβολο ανανέωσης και ένα παράβολο χαρτοσήμου. Ενδεικτικά, για έναν οδηγό που ανανεώνει την άδειά του στα 65, απαιτούνται σήμερα ένα e-Παράβολο 50 € για την ανανέωση της άδειας, ένα 18 € για χαρτόσημο υπέρ τρίτων, επιπλέον του παραβόλου 30 € για την εκτύπωση του νέου διπλώματος. Στην πράξη αυτά τα παράβολα εκδίδονται ηλεκτρονικά μέσω της πλατφόρμας e-Παράβολο (ΑΑΔΕ) και ο πολίτης μπορεί να τα προμηθευτεί είτε μόνος του online είτε μέσω ΚΕΠ. Παράλληλα, ο ενδιαφερόμενος προσκομίζει ιατρικά πιστοποιητικά από γιατρό παθολόγο και οφθαλμίατρο (για ηλικίες 65-80 ετών), ή και άλλων ειδικοτήτων για μεγαλύτερες ηλικίες, όπως θα αναφερθεί παρακάτω. Με την κατάθεση όλων των δικαιολογητικών, η αίτηση προωθείται και σε λίγες εβδομάδες εκδίδεται η νέα άδεια οδήγησης (σε μορφή κάρτας), την οποία ο οδηγός θα παραλάβει από την υπηρεσία που υπέβαλε την αίτηση ή από το ΚΕΠ όπου έκανε την αίτηση.
Σημειώνεται ότι τόσο η απλή αντικατάσταση του παλαιού διπλώματος όσο και η ανανέωση (σε περίπτωση λήξης λόγω ηλικίας) μπορούν πλέον να γίνουν και ψηφιακά μέσω gov.gr, κάτι που απλοποιεί σημαντικά τη διαδικασία. Η ηλεκτρονική πλατφόρμα διασυνδέεται με τα μητρώα του Υπουργείου και επιτρέπει την υποβολή αίτησης χωρίς φυσική παρουσία, ενώ ενημερώνει τον πολίτη μόλις το νέο δίπλωμα είναι έτοιμο προς παραλαβή.
Συνέπειες για όσους δεν το αντικαταστήσουν εγκαίρως
Η μη έγκαιρη αντικατάσταση – στην ουσία η μη ανανέωση της άδειας όπου αυτή απαιτείται – έχει σοβαρές συνέπειες για τον οδηγό. Όταν ένα δίπλωμα οδήγησης λήξει και δεν ανανεωθεί, παύει να έχει νομική ισχύ. Ο οδηγός θεωρείται ότι οδηγεί χωρίς νόμιμη άδεια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Σε περίπτωση τροχονομικού ελέγχου, αν διαπιστωθεί ότι κάποιος οδηγεί με δίπλωμα που έχει λήξει, του επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο ύψους 200 ευρώ (για κατόχους Ι.Χ. αυτοκινήτων ή μοτοσυκλετών). Το πρόστιμο αυτό προβλέπεται από τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας και αντιμετωπίζει την οδήγηση με ληγμένη άδεια ως παράβαση μεσαίας κατηγορίας. Μάλιστα, εάν συνδυάζεται και με άλλη παράβαση (π.χ. πρόκληση ατυχήματος), οι κυρώσεις μπορεί να είναι αυστηρότερες, φτάνοντας έως και ποινικές ευθύνες σε σοβαρές περιπτώσεις.
Για όσους οδηγούς έπρεπε να ανανεώσουν/αντικαταστήσουν το δίπλωμά τους εντός του 2025 (π.χ. λόγω συμπλήρωσης 65 ετών) και δεν το πράξουν, πρακτικά από τη στιγμή που θα λήξει η ισχύς της άδειάς τους δεν θα επιτρέπεται να οδηγούν νόμιμα. Σε πιθανό έλεγχο, εκτός από την επιβολή προστίμου, οι αρχές μπορούν να προχωρήσουν σε προσωρινή αφαίρεση της άδειας και να απαιτήσουν την άμεση τακτοποίησή της. Επίσης, τυχόν εμπλοκή σε τροχαίο ατύχημα με ληγμένο δίπλωμα μπορεί να επιφέρει σοβαρές συνέπειες και σε ασφαλιστικό επίπεδο, καθώς η ασφαλιστική εταιρεία ενδέχεται να θεωρήσει τον οδηγό ανασφάλιστο ως προς την κάλυψη αστικής ευθύνης.
Πρέπει να τονιστεί ότι δεν υπάρχει (προς το παρόν) κάποιο πρόστιμο απλώς για την κατοχή του παλαιού τύπου διπλώματος εφόσον αυτό βρίσκεται ακόμα σε ισχύ (δηλαδή ο κάτοχος δεν έχει φτάσει σε ηλικία που απαιτείται ανανέωση).
Με άλλα λόγια, ένας νεότερος οδηγός που έχει ακόμα το παλιό χάρτινο δίπλωμα δεν τιμωρείται σήμερα μόνο και μόνο επειδή δεν το έχει αντικαταστήσει με κάρτα. Όμως, όλοι οι οδηγοί θα πρέπει αργά ή γρήγορα να προβούν στην αλλαγή, καθώς μετά το 2033 κανένα παλιό δίπλωμα δεν θα θεωρείται έγκυρο. Εάν τότε κάποιος εξακολουθεί να κρατά το παλιό έντυπο, ουσιαστικά θα ισοδυναμεί με οδήγηση χωρίς δίπλωμα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται (πρόστιμα, κυρώσεις κ.ο.κ.). Συνεπώς, είναι προς το συμφέρον των οδηγών να μεριμνήσουν για την έγκαιρη αντικατάσταση, αποφεύγοντας δυσάρεστες επιπτώσεις.
Τι ισχύει για τους οδηγούς άνω των 65 ετών
Οι οδηγοί μεγαλύτερης ηλικίας υπόκεινται σε ειδικές ρυθμίσεις ως προς τη διάρκεια ισχύος και την ανανέωση των αδειών οδήγησης. Συγκεκριμένα, με τη συμπλήρωση του 65ου έτους ηλικίας, κάθε άδεια οδήγησης – είτε παλιά χάρτινη είτε ήδη πλαστική κάρτα – παύει να ισχύει μέχρι να ανανεωθεί. Για να μπορέσει ένας οδηγός να συνεχίσει να οδηγεί μετά τα 65 του, πρέπει να περάσει τη διαδικασία ανανέωσης: αυτό περιλαμβάνει την κρίση της ικανότητάς του μέσω ιατρικών εξετάσεων και την έκδοση νέου διπλώματος (πλαστικής κάρτας). Μετά τα 65, η άδεια οδήγησης έχει πλέον περιορισμένη διάρκεια: κάθε ανανέωση που γίνεται ισχύει για έως 3 χρόνια. Δηλαδή, ο οδηγός πρέπει να επαναλαμβάνει τη διαδικασία ανανέωσης ανά τριετία (με νέα ιατρική εξέταση) για όσο συνεχίζει να οδηγεί. Όταν ο οδηγός φτάσει την ηλικία των 80 ετών, οι απαιτήσεις γίνονται αυστηρότερες: από τα 80 και άνω, η άδεια που εκδίδεται ισχύει για 2 χρόνια και για την κάθε διετία αυτή απαιτείται η ανανέωση με ακόμη πληρέστερο ιατρικό έλεγχο. Συγκεκριμένα, πέρα από τον παθολόγο και οφθαλμίατρο, προστίθενται εξέταση από ωτορινολαρυγγολόγο και από νευρολόγο ή ψυχίατρο κατά τη διαδικασία ανανέωσης των υπερήλικων οδηγών.
Για τους οδηγούς που συμπληρώνουν το 65ο έτος μέσα στο 2025, είναι υποχρεωτικό να ακολουθήσουν την ανωτέρω διαδικασία μέσα στη χρονιά. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα πρέπει να υποβληθούν εγκαίρως στις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις και να καταθέσουν αίτηση ανανέωσης, ώστε να τους χορηγηθεί το νέο δίπλωμα κάρτας χωρίς κενό στην νόμιμη δυνατότητα οδήγησης. Εφόσον ολοκληρώσουν επιτυχώς τα ιατρικά, δεν απαιτείται κάποια νέα πρακτική εξέταση οδήγησης για τις κατηγορίες που ήδη κατέχουν – η ανανέωση αφορά μόνο την επιβεβαίωση ότι εξακολουθούν να πληρούν τα κριτήρια υγείας και επάρκειας. Μετά την έκδοση του νέου διπλώματος (το οποίο πλέον θα έχει διάρκεια τρία έτη), ο οδηγός θα πρέπει να θυμάται να το ανανεώνει κάθε τριετία. Οι αρμόδιες αρχές συνήθως στέλνουν ειδοποίηση, αλλά η ευθύνη παραμένει στον οδηγό να παρακολουθεί την ημερομηνία λήξης που αναγράφεται στο δίπλωμα κάρτας.
Συνοψίζοντας, άνω των 65 ετών: ανανέωση ανά 3 χρόνια, άνω των 80: ανανέωση ανά 2 χρόνια. Η διαδικασία ανανέωσης σε αυτές τις ηλικίες συνεπάγεται αυτόματα και την αντικατάσταση οποιουδήποτε παλαιού διπλώματος με νέου τύπου, όπως ήδη περιγράφηκε.
Εξαιρέσεις και ειδικές περιπτώσεις
Γενικότερα, δεν υπάρχουν μόνιμες εξαιρέσεις από την υποχρέωση αντικατάστασης του παλαιού διπλώματος – το μέτρο αφορά όλους τους οδηγούς με παλιές άδειες. Ωστόσο, μπορούν να επισημανθούν ορισμένες ειδικές περιπτώσεις και μεταβατικές διευκολύνσεις:
Κάτοχοι νέου τύπου διπλώματος: Προφανώς, όσοι οδηγοί έχουν ήδη πλαστικοποιημένο δίπλωμα (νεότερου τύπου) δεν χρειάζεται να κάνουν καμία αλλαγή. Τα διπλώματα αυτά έχουν ήδη ημερομηνία λήξης και θα ανανεωθούν με τη συνήθη διαδικασία όταν έρθει η ώρα (π.χ. ανά 15 χρόνια για κατηγορίες Α και Β, ή ανά 5 χρόνια για επαγγελματικές κατηγορίες, πάντα με όριο τα 65 έτη)ot.grot.gr. Η υποχρεωτική αντικατάσταση έως το 2025 αφορά μόνο όσους έχουν ακόμα στα χέρια τους το παλιό χαρτί.
Οδηγοί κάτω των 65 με παλιό δίπλωμα: Όπως αναφέρθηκε, δεν επιβάλλεται προς το παρόν κάποια κύρωση σε όσους νεότερους οδηγούς εξακολουθούν να χρησιμοποιούν το χάρτινο δίπλωμα.
Αυτοί οι οδηγοί μπορούν να συνεχίσουν να οδηγούν νόμιμα με το παλιό έγγραφο μέχρι είτε να φτάσουν σε ηλικία που απαιτείται ανανέωση, είτε μέχρι το 2033 το αργότερο. Παρ’ όλα αυτά, συστήνεται να μην περιμένουν την τελευταία στιγμή. Ήδη πολλοί οδηγοί επιλέγουν οικειοθελώς να αντικαταστήσουν το δίπλωμά τους νωρίτερα, για λόγους πρακτικότητας (π.χ. ευκολότερη χρήση στο εξωτερικό με το νέο δίπλωμα) και για να εξοικειωθούν με τη διαδικασία. Η πλατφόρμα gov.gr δίνει αυτή τη δυνατότητα ακόμα και αν το δίπλωμα δεν έχει λήξει, οπότε κάποιος μπορεί προληπτικά να ζητήσει αντικατάσταση/επανέκδοση του εντύπου σε μορφή κάρτας.
Οδηγοί που διαμένουν στο εξωτερικό: Οι Έλληνες οδηγοί που κατοικούν σε άλλη χώρα και διαθέτουν το ελληνικό παλιό δίπλωμα θα πρέπει και εκείνοι να μεριμνήσουν για την αντικατάστασή του. Μέχρι την τελική προθεσμία (2033) μπορούν να οδηγούν με αυτό εφόσον οι τοπικές αρχές το αποδέχονται, όμως συνιστάται να προβούν σε αλλαγή. Η διαδικασία μπορεί να γίνει μέσω ελληνικών προξενικών αρχών ή με την επιστροφή τους στην Ελλάδα για σύντομο διάστημα. Εναλλακτικά, αν έχουν πλέον μόνιμη κατοικία σε άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ, μπορούν να ανταλλάξουν το ελληνικό δίπλωμα με αντίστοιχο της χώρας διαμονής τους μέσω των εκεί αρμόδιων υπηρεσιών.
Περιπτώσεις φθοράς, απώλειας ή αλλαγής στοιχείων: Όπως σημειώθηκε, αν ένα παλιό δίπλωμα έχει υποστεί σημαντική φθορά ή αν ο κάτοχος αλλάξει κάποια προσωπικά του στοιχεία (π.χ. όνομα μετά από γάμο), τότε κατά την έκδοση νέου εγγράφου (αντιγράφου ή διορθωμένου) εκδίδεται ούτως ή άλλως δίπλωμα νέου τύπου. Η διαδικασία αυτή είναι ουσιαστικά ίδια με την αντικατάσταση – απαιτεί υποβολή δικαιολογητικών και καταβολή παραβόλου – απλώς ο λόγος δεν είναι η ηλικία αλλά η ανάγκη ενημέρωσης/αντικατάστασης του εντύπου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν υπάρχει κάποια χρέωση-ποινή πέραν των κανονικών παραβόλων έκδοσης, και ο οδηγός λαμβάνει την καινούργια κάρτα που στο εξής ισχύει όπως κάθε νέο δίπλωμα.
Συμπερασματικά, η μετάβαση από τα χάρτινα στα πλαστικά διπλώματα οδήγησης είναι ένα αναπόφευκτο βήμα εκσυγχρονισμού που αφορά όλους τους οδηγούς. Η πολιτεία δίνει ένα εύλογο χρονικό περιθώριο συμμόρφωσης (μέχρι το 2033 για το σύνολο, με ενδιάμεσες προθεσμίες για ορισμένες ομάδες όπως οι άνω των 65). Η προθεσμία του τέλους 2025 σηματοδοτεί ότι ήδη βρισκόμαστε στη φάση που οι πρώτοι μεγάλοι «κύκλοι» παλιών διπλωμάτων (όπως των ηλικιωμένων οδηγών) αντικαθίστανται. Οι οδηγοί καλούνται να ενημερωθούν και να προχωρήσουν χωρίς καθυστέρηση στην απαραίτητη διαδικασία, ώστε να αποφύγουν προβλήματα και να συνεχίσουν να οδηγούν νόμιμα και με ασφάλεια. Για οποιαδήποτε απορία ή διευκρίνιση, μπορούν να απευθυνθούν στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών ή να επισκεφθούν τις επίσημες ιστοσελίδες (π.χ. την ενότητα αδειών οδήγησης στο gov.gr) για οδηγίες και πληροφορίες.
