Games
Κινούμαι Ηλεκτρικά και οι οδηγοί σε ομηρία
Mobility
Αβεβαιότητα και καθυστερήσεις από το πρόγραμμα επιδότησης της ηλεκτροκίνησης: «Κινούμαι Ηλεκτρικά».
Η ελληνική κυβέρνηση και το Υπουργείο Μεταφορών ξεκίνησαν το πρόγραμμα «Κινούμαι Ηλεκτρικά» με θετικό σκοπό: την αντικατάσταση του παλιού, ρυπογόνου στόλου οχημάτων με ηλεκτρικά, μέσω γενναίων επιδοτήσεων. Η πρόθεση αυτή αξίζει αναγνώριση, καθώς συνδυάζει περιβαλλοντικούς στόχους και ανανέωση του γερασμένου στόλου Ι.Χ. της χώρας.
WHAT CAR
Ήδη από τον πρώτο κύκλο του προγράμματος (2020-2021) είδαμε εντυπωσιακή συμμετοχή – υποβλήθηκαν 18.816 αιτήσεις μέσα σε 16 μήνες, οδηγώντας στην ταξινόμηση 6.967 ηλεκτρικών οχημάτων έναντι στόχου 3.750 (υπέρβαση κατά 183,6% του εθνικού στόχου για το 2021). Αυτά τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η επιδότηση όντως ενθάρρυνε πολίτες και εταιρείες να στραφούν στην ηλεκτροκίνηση και να αποσύρουν ρυπογόνα οχήματα. Επιπλέον, στους επόμενους κύκλους τέθηκαν κοινωνικά κριτήρια (π.χ. επιπλέον κίνητρα για ΑμεΑ, πολύτεκνους) και μπόνους για απόσυρση παλαιών οχημάτων και αγορά έξυπνου φορτιστή, δείχνοντας τη βούληση της πολιτείας να συνδυάσει την ανανέωση του στόλου με κοινωνική μέριμνα και ανάπτυξη υποδομών.
Δυστυχώς, όμως, η θετική αυτή πρόθεση υποσκάπτεται από την αστάθεια στην εφαρμογή του προγράμματος. Η εξαιρετική ιδέα της επιδότησης ηλεκτρικών οχημάτων έχει συνοδευτεί από κακό συντονισμό, διακοπές και καθυστερήσεις που κινδυνεύουν να ακυρώσουν τα οφέλη της. Με απλά λόγια, η εκτέλεση χωλαίνει: η πλατφόρμα ανοίγει και κλείνει απρόβλεπτα, οι ενδιαφερόμενοι δεν ξέρουν αν και πότε θα λάβουν την επιδότηση, ενώ η αγορά δεν μπορεί να προγραμματίσει το μέλλον της. Η ευγένεια και η τεκμηρίωση επιβάλλουν να αναγνωρίσουμε την καλή πρόθεση των αρμοδίων – όμως ταυτόχρονα οφείλουμε να επισημάνουμε ευθαρσώς ότι η τρέχουσα κατάσταση απέχει πολύ από το ιδανικό και απαιτεί άμεσες διορθώσεις.
«On-off» πρόγραμμα και η αγορά σε ομηρία
Σήμερα, η ελληνική αγορά αυτοκινήτου βιώνει μια παρατεταμένη ομηρία αβεβαιότητας. Το φαινόμενο του προγράμματος επιδότησης να λειτουργεί με διαλείμματα – μια «on-off» κατάσταση – έχει καθηλώσει τόσο τις επιχειρήσεις του κλάδου όσο και τους υποψήφιους αγοραστές. Από τη μία, οι αντιπροσωπείες και εισαγωγείς ηλεκτρικών αυτοκινήτων βλέπουν το ενδιαφέρον του κοινού να παγώνει. Οι επισκέψεις στα καταστήματα έχουν μειωθεί αισθητά, καθώς πολλοί αγοραστές κάνουν πίσω από την ιδέα να αποκτήσουν ηλεκτρικό αυτοκίνητο «εξαιτίας της αβεβαιότητας είσπραξης της επιδότησης». Από την άλλη, οι ίδιοι οι πολίτες αισθάνονται εγκλωβισμένοι: θέλουν να επωφεληθούν από την επιδότηση για να αγοράσουν ένα καθαρότερο όχημα, αλλά δεν ξέρουν αν το πρόγραμμα θα είναι ενεργό όταν αποφασίσουν – ή αν θα αποδειχθεί φρούδα ελπίδα.
Η πραγματικότητα είναι πως η πλατφόρμα του «Κινούμαι Ηλεκτρικά 3» έχει τεθεί εκτός λειτουργίας για νέες αιτήσεις εδώ και καιρό. Συγκεκριμένα, δεν δέχεται αιτήσεις από τις 26 Φεβρουαρίου 2025, διότι εξαντλήθηκαν οι διαθέσιμοι πόροι. Αυτό σημαίνει ότι όποιος πολίτης ή επιχείρηση θελήσει τώρα να κάνει αίτηση επιδότησης δεν μπορεί – το «ταμείο» είναι κλειστό. Παράλληλα, και στο διοικητικό επίπεδο υπήρξε αδράνεια: η αλλαγή ηγεσίας στο Υπουργείο Υποδομών & Μεταφορών (νέος Υπουργός ο κ. Χρήστος Δήμας, νέος αν. Υπουργός Μεταφορών ο κ. Κωνσταντίνος Κυρανάκης) καθυστέρησε επιπλέον την αναπλήρωση του προϋπολογισμού του προγράμματος. Το αποτέλεσμα; Ένα είδος παρατεταμένης “παύσης” που παγιδεύει ολόκληρο τον κλάδο. Οι καταναλωτές δικαιολογημένα διστάζουν να παραγγείλουν νέο ηλεκτρικό αυτοκίνητο ή scooter όσο δεν είναι βέβαιοι ότι θα πάρουν την επιδότηση. Ακόμα και εταιρείες leasing ή ενοικίασης, που σκόπευαν να ανανεώσουν τους στόλους τους με EV, έχουν βάλει φρένο, υπό τον φόβο ότι αν η επιδότηση δεν καταβληθεί θα επωμιστούν το πλήρες υψηλό κόστος αγοράς. Με άλλα λόγια, η έλλειψη συνέχειας κρατά ομήρους τόσο την προσφορά όσο και τη ζήτηση: καμία πλευρά δεν μπορεί να κινηθεί ορθολογικά σε αυτό το θολό τοπίο.
Αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί χωρίς σοβαρές συνέπειες. Ήδη βλέπουμε την ανάσχεση της ανάπτυξης της ηλεκτροκίνησης στη χώρα. Μια αγορά που μόλις είχε αρχίσει να αναπτύσσεται – χάρη και στις κρατικές ενισχύσεις – τώρα κινδυνεύει να οπισθοδρομήσει. Οι στόχοι για μείωση ρύπων από τις μεταφορές και για αύξηση των ηλεκτρικών οχημάτων απομακρύνονται όσο το πρόγραμμα πηγαινοέρχεται από την παύση στην επανεκκίνηση και ξανά στην παύση. Είναι σαν να πατάμε γκάζι και φρένο ταυτόχρονα: ο κινητήρας (της αγοράς) βρυχάται, αλλά το αυτοκίνητο μένει στάσιμο.
Σαφή χρονοδιαγράμματα και σταθερότητα – τώρα
Το συμπέρασμα είναι αδιαμφισβήτητο: απαιτούνται σαφείς αποφάσεις και συνέπεια. Δεν υπάρχει πλέον χώρος για αμφισημίες ή παρατεταμένη αναμονή. Η κυβέρνηση οφείλει να δώσει ένα καθαρό σήμα στην αγορά ηλεκτροκίνησης, είτε προς τη μία είτε προς την άλλη κατεύθυνση. Συγκεκριμένα: είτε να προβεί σε άμεση επανεκκίνηση του προγράμματος «Κινούμαι Ηλεκτρικά 3» με εξασφαλισμένους πόρους (τουλάχιστον μέχρι το τέλος του έτους – ή έστω ως τον ερχόμενο Ιούνιο) και με ξεκάθαρη ανακοίνωση του νέου προϋπολογισμού, είτε να κηρύξει επίσημα τη λήξη του προγράμματος, αν αδυνατεί να το χρηματοδοτήσει περαιτέρω. Το χειρότερο σενάριο είναι αυτό που ζούμε τώρα: μια ημι-νεκρή κατάσταση, όπου κανείς δεν ξέρει αν το πρόγραμμα «τρέχει» ή αν έχει πεθάνει. Καλύτερα μια δυσάρεστη βεβαιότητα, παρά μια παρατεταμένη αβεβαιότητα που νεκρώνει την αγορά.
Φυσικά, το ιδανικό θα ήταν να συνεχιστεί το πρόγραμμα – και μάλιστα βελτιωμένο.
Η ηλεκτροκίνηση είναι το μέλλον και η Ελλάδα έχει ακόμα χαμηλό ποσοστό ηλεκτρικών οχημάτων, οπότε η στήριξη μέσω επιδότησης για λίγα ακόμη χρόνια κρίνεται αναγκαία ώσπου να μειωθούν οι τιμές των EV και να ωριμάσει η αγορά. Αν τα δημοσιονομικά περιθώρια είναι στενά, μπορεί να προσαρμοστεί το ύψος της επιδότησης (π.χ. μικρότερα ποσά ανά όχημα ή πιο στοχευμένα σε όσους έχουν μεγαλύτερη ανάγκη), αλλά σε κάθε περίπτωση πρέπει να υπάρχει ένα ενεργό πρόγραμμα σε ισχύ, με συγκεκριμένη διάρκεια και κανόνες. Για παράδειγμα, μια λύση θα ήταν η επέκταση του “Κινούμαι Ηλεκτρικά 3” μέχρι 31/12/2025 με συγκεκριμένο συνολικό προϋπολογισμό και ενδεχομένως “ταβάνι” αιτήσεων ανά τρίμηνο, ώστε να αποφευχθεί ξανά απότομη διακοπή. Έτσι, όλοι – πολίτες, αντιπροσωπείες, συνεργεία εγκατάστασης φορτιστών – θα μπορούν να προγραμματίσουν τις ενέργειές τους γνωρίζοντας ότι μέχρι το τέλος του 2025 (ή όποια προθεσμία οριστεί) η επιδότηση θα είναι διαθέσιμη.
Από την άλλη, αν η κυβέρνηση αποφασίσει ότι δεν μπορεί να συνεχίσει την επιδότηση (λόγω κόστους ή αλλαγής προτεραιοτήτων), οφείλει να το πει ξεκάθαρα. Να ανακοινώσει, για παράδειγμα, ότι «το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε» και ότι από εδώ και πέρα η έμφαση θα δοθεί σε άλλες πολιτικές για την ηλεκτροκίνηση (π.χ. φοροαπαλλαγές, υποδομές φόρτισης κ.λπ.). Μια τέτοια ανακοίνωση ενδεχομένως θα απογοητεύσει κάποιους, όμως τουλάχιστον θα τερματίσει την ομηρία της αγοράς: οι καταναλωτές θα ξέρουν ότι δεν πρέπει να περιμένουν επιδότηση και είτε θα αγοράσουν ηλεκτρικό αυτοκίνητο με τους δικούς τους πόρους είτε θα στραφούν σε άλλη λύση. Η σημερινή θολούρα αντίθετα δεν επιτρέπει ούτε αυτό – πολλοί κρατούν τα παλιά τους συμβατικά Ι.Χ. περιμένοντας μήπως ξανανοίξει η επιδότηση, και στο μεταξύ ούτε το περιβάλλον ωφελείται (τα ρυπογόνα οχήματα κυκλοφορούν), ούτε η αγορά κινείται.
Εν κατακλείδι, το μήνυμα προς την Πολιτεία πρέπει να είναι σαφές και έντονο: «Φέρτε σταθερότητα στην πολιτική της ηλεκτροκίνησης». Ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, που αγγίζει την οικονομία, την καινοτομία αλλά και τους κλιματικούς μας στόχους, δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με μισόλογα και αναβλητικότητα. Η εμπειρία των τελευταίων ετών με το «Κινούμαι Ηλεκτρικά» έδειξε ότι οι Έλληνες είναι πρόθυμοι να αγκαλιάσουν την ηλεκτροκίνηση – αρκεί το κράτος να σταθεί αξιόπιστος αρωγός. Είναι λοιπόν ευθύνη της κυβέρνησης να αποδείξει στην πράξη τη δέσμευσή της: είτε συνεχίζοντας σθεναρά το πρόγραμμα επιδότησης με σαφές χρονοδιάγραμμα και πόρους, είτε χαράσσοντας μια νέα στρατηγική που θα υποκαταστήσει το κενό του. Σε κάθε περίπτωση, η εποχή της αβεβαιότητας πρέπει να λάβει τέλος. Μόνον έτσι θα απελευθερωθεί η αγορά από την ομηρία της και θα επιταχυνθεί ξανά η πορεία προς ένα ηλεκτροκίνητο, καθαρότερο μέλλον.
